در سیستم پله برقی، اجزای متعددی برای انتقال روان و ایمن افراد بین طبقات به‌کار می‌روند، اما هیچ‌کدام به اندازه‌ی موتور و گیربکس پله برقی در تأمین قدرت و حرکت سیستم نقش ندارند. این دو قطعه به‌عنوان قلب تپنده پله برقی، وظیفه انتقال انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی و کنترل سرعت و جهت حرکت پله‌ها را برعهده دارند. در این مقاله جامع، با نگاه تخصصی به بررسی دقیق اجزای موتور، عملکرد گیربکس، انواع آن‌ها، نحوه اتصال، راهکارهای نگهداری و نکات مهم در انتخاب آن‌ها می‌پردازیم.
موتور در پله برقی وظیفه تولید توان مکانیکی برای به حرکت درآوردن پله‌ها را دارد. این موتور معمولاً از نوع القایی سه‌فاز است که در قسمت بالایی دستگاه نصب می‌شود. بسته به طول، شیب و ظرفیت پله برقی، قدرت موتور می‌تواند بین 5 تا 30 کیلووات متغیر باشد. از مشخصات مهم موتور پله برقی می توان به موارد زیر اشاره کرد.
انواع گیربکس در پله برقی وظیفه کاهش سرعت و افزایش گشتاور موتور را برای حرکت روان زنجیرها و پله‌ها دارد. این قطعه میان موتور و محور اصلی سیستم قرار می‌گیرد و نیروی لازم را با نسبت مناسب به حرکت مکانیکی تبدیل می کند. انواع گیربکس در پله برقی به شرح زیر است.
از مهمترین ویژگی های انواع گیربکس در پله برقی می توان به نسبت تبدیل 30:1 تا 60:1، قابلیت تحمل گشتاور بالا، مکانیزم روغن کاری داخلی و قابلیت اتصال به ترمز و سیستم کنترل اشاره کرد.
دو بخش موتور و گیربکس در پله برقی باید با دقت بسیار بالا انجام شود در نتیجه انتقال قدرت بدون لرزش، نویز یا اتلاف انرژی صورت گیرد. روش های مختلفی بسه به انواع طراحی پروژه برای اتصال موتور و گیربکس در پله برقی وجود دارند. مهمترین این روش ها عبارت اند از:
VFD یا درایو فرکانس متغیر (Variable Frequency Drive)، یکی از مهمترین اجزای کنترلی در پله‌برقی‌های مدرن است که برای کنترل سرعت موتور استفاده می گردد. این قطعه الکترونیکی با تغییر فرکانس و ولتاژ ورودی به موتور، امکان تنظیم دقیق سرعت و کاهش مصرف انرژی را فراهم می‌کند.
در حالت عادی، پله برقی با سرعت ثابت کار می‌کند. اما در مدل‌های مجهز به VFD، سرعت دستگاه می‌تواند بر اساس حضور یا عدم حضور مسافر تغییر کند.
هنگام نبود مسافر کاهش خودکار سرعت (حالت صرفه‌جویی)
ورود مسافر بازگشت سریع به سرعت استاندارد
این تغییرات، هم در افزایش عمر موتور و گیربکس مؤثر است و هم در کاهش مصرف برق تا 30٪ می تواند موثر باشد.
در سیستم پله برقی، امنیت کاربران باید حتی در شرایط اضطراری حفظ شود. موتور و گیربکس به‌عنوان مرکز محرک دستگاه، نه‌تنها مسئول تأمین حرکت هستند، بلکه در توقف ایمن و جلوگیری از خطرات احتمالی نیز نقش کلیدی ایفا می‌کنند. این دو جزء، به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در کنترل، توقف، پیشگیری از سقوط، و حفظ ثبات حرکت نقش دارند. ایمنی پله برقی تنها به سنسورها و پوشش‌ها محدود نمی‌شود. نقش موتور و گیربکس در این ایمنی اساسی و چندلایه است. (از شروع نرم و حرکت روان گرفته تا توقف اضطراری و کنترل شرایط بحرانی) انتخاب و نگهداری دقیق این اجزا، یکی از مهمترین اقدامات برای حفظ سلامت کاربران و جلوگیری از خرابی‌های پرهزینه است. مهمترین اجزا مرتبط و مشترک در همکاری موتور و گیربکس در ایمنی پله برقی به شرح زیر هستند:
ترمز اضطراری مکانیکی
قفل گیربکس هنگام توقف
سنسور تشخیص دور موتور
سنسور دمای موتور برای جلوگیری از داغ شدن
دانستن و رعایت موارد ذکر شده در جدول زیر می تواند به صورت چشمگیری در کاهش هزینه های سیستم پله برقی شما موثر باشد.
| علامت | علت احتمالی |
|---|---|
| صدای غیرعادی | فرسودگی دنده‌ها، یاتاقان معیوب |
| لرزش بیش از حد | ناهم‌ترازی کوپلینگ، شل شدن پایه‌ها |
| گرم شدن موتور | تهویه ضعیف، بار بیش از حد |
| کاهش سرعت | افت ولتاژ، خرابی VFD یا سایش چرخ‌دنده‌ها |
| نشت روغن | ترک در پوسته یا واشر معیوب |
نگهداری منظم موتور و گیربکس پله برقی نه‌تنها باعث افزایش عمر و بازدهی سیستم می‌شود، بلکه از توقف‌های ناگهانی، هزینه‌های تعمیر بالا و خطرات ایمنی جلوگیری می‌کند. این کار، سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌ای برای هر مالک یا مدیر ساختمان است. موتورهای فرسوده، روغن‌کاری ناقص یا گیربکس‌های سایش‌یافته، فشار بیشتری به سیستم وارد می‌کنند و مصرف انرژی را افزایش می‌دهند. نگهداری منظم باعث حفظ راندمان بالا می‌شود.
برای انجام بهتر این نگهداری ها بهتر است انواع سرویس موتور و گیربکس پله برقی را به سرویس های ماهانه، فصلی و سالانه تقسیم بندی کنید. مهمترین نکات پیشنهادی که بهتر است در هر دوره سرویس و نگهداری (جنرال سرویس پله برقی و موتور گیبرکس) انجام دهید به شرح زیر است.
بازدید ماهانه شامل
بازدید فصلی شامل
بازدید سالانه شامل
ظرفیت حمل و عرض پله
سرعت مورد نیاز (0.5 یا 0.75 m/s)
شیب (زاویه) پله برقی
تعداد توقف در طول روز
شرایط محیطی (رطوبت، گرد و غبار، فضای باز)
عمر مفید موتور و گیربکس پله برقی در صورت شرایط بهینه نگهداری حداکثر 15 سال می باشد. انتخاب برند معتبر، نصب اصولی، کنترل با درایو مناسب و نگهداری دوره‌ای، باعث افزایش عمر و بهره وری دستگاه می‌شود. در صورت نیاز به مشاوره تخصصی یا خرید قطعات اصلی، با تیم فنی شرکت پله برقی لاین تماس بگیرید.
