تنسیون یا رول سوسماری پله‌برقی چیست؟
تنسیون یا رول سوسماری در پله‌برقی، یکی از اجزای مهم سیستم کشش (Tensioning System) است که وظیفهٔ آن حفظ کشش یکنواخت در هندریل های پله برقی می‌باشد. این قطعه به‌ویژه در بخش انتهایی (معمولاً پایین‌ترین نقطه) مسیر پله‌برقی نصب می‌شود و با استفاده از یک مکانیزم فشاری، همواره نیروی لازم برای جلوگیری از شل شدن زنجیر یا تسمه را تأمین می‌کند.
سازوکار عملکرد
مکانیزم رول سوسماری شامل یک یا چند رولر هرزگرد است که به یک بازوی متحرک یا بازوی فنردار متصل شده‌اند. این بازو با کمک فنر فشاری، به‌صورت پیوسته به زنجیر فشار وارد می‌کند. این فشار باعث می‌شود زنجیر در مسیر خود به‌درستی حرکت کند، از حالت شل خارج شود.
چرا به آن «رول سوسماری» می‌گویند؟
اصطلاح «رول سوسماری» بیشتر یک عنوان غیررسمی و فنی‌کارگاهی در میان تکنسین‌ها و تعمیرکاران پله‌برقی در ایران است. دلیل این نام‌گذاری، شباهت ظاهری حرکت بازوی فنردار یا چرخ‌های متوالی این مکانیزم به بدن و حرکت مار یا سوسمار است؛ یعنی حالتی انعطاف‌پذیر، کشیده و فشاری.
نقش رول سوسماری در ایمنی و عملکرد
نگهداری و عیب‌یابی
رول سوسماری باید در سرویس‌های دوره‌ای بررسی شود تا از درست‌کار کردن فنر و سلامت سطح رولرها اطمینان حاصل شود. در صورت خرابی این قطعه، علائمی مثل شل شدن زنجیر، شل شدن هندریل ویا ایست مقطعی هندریل در مسیر پله برقی مشاهده می‌شود.
اهمیت تنظیم صحیح تنسیون
اصول فنی تنسیون
واحدهای اندازه‌گیری و معیار استاندارد
تنسیون در دستگاه‌های پله‌برقی معمولاً با واحدهای نیوتن (N) یا کیلوگرم‌فورس (kgf) سنجیده می‌شود. هر تولیدکننده یا شرکت ارائه‌دهنده پله‌برقی استانداردهای خاص خود را دارد که باید به آن پایبند بود. استانداردهای رایج عبارتند از:
عوامل مؤثر در تنسیون
سیستم‌های تنسیون
تنسیون زنجیری (Chain Tensioning)
در این روش، زنجیره‌ای فلزی وظیفه حمل و حرکت پله‌ها را بر عهده دارد. تنسیون از طریق پیچ تنظیم یا مکانیزم بازویی اعمال می‌گردد:
مراحل بررسی و تنظیم تنسیون
چک‌لیست تنظیم تنسیون
برای تنظیم صحیح تنسیون در پله‌برقی، رعایت مجموعه‌ای از شاخص‌های فنی ضروری‌ست که در قالب یک چک‌لیست تخصصی قابل ارزیابی است. نخستین معیار، مقدار کشش یا تنسیون است که باید با مقدار استاندارد سازنده تطبیق داشته باشد. به‌طور معمول، انحراف مجاز در حدود ±۵٪ نسبت به مقدار تعیین‌شده است؛ چراکه کشش بیش از حد می‌تواند منجر به فشار اضافه روی اجزای متحرک شود و کشش کمتر نیز به شل شدن سیستم و بروز لغزش منتهی خواهد شد. در ادامه باید وضعیت رولرها بررسی شود. سایش یکنواخت، عدم وجود ترک، لبه‌پر شدگی یا فرورفتگی در سطح رولر نشانه سلامت عملکرد کشش است. در صورت مشاهده خوردگی یا ساییدگی نامتعارف، احتمال تنظیم نادرست تنسیون وجود دارد. از طرفی، روانکاری صحیح نیز نقش بسزایی در عملکرد مطلوب سیستم دارد؛ روغن‌کاری باید طبق دستورالعمل سازنده و با مواد استاندارد انجام شود تا مقاومت اصطکاکی سیستم در حد بهینه باقی بماند.صدای ناهنجار یا غیرمعمول می‌تواند نشانه‌ای از کشش نامناسب، سایش بیش از حد یا عدم روانکاری صحیح باشد.در مجموع، بررسی منظم این شاخص‌ها و پایش آن‌ها در قالب چک‌لیست، راهکاری مؤثر برای حفظ ایمنی، افزایش طول عمر قطعات و کاهش هزینه‌های نگهداری خواهد بود.
تنسیون پله‌برقی یک عامل کلیدی در پایداری و ایمنی سیستم است. با پیروی از استانداردهای فنی، ابزارهای دقیق، برنامه منظم و ابزارهای مدرن ، می‌توان عملکرد بهینه‌ای تضمین کرد. این سیستم نه‌تنها باعث افزایش بهره‌وری می‌گردد، بلکه به‌صورت مستقیم در ایمنی کاربران و کاهش هزینه‌های عملیاتی تأثیر دارد.
اگر قصد دارید پله‌برقی شما با کمترین اختلال و بالاترین ایمنی کار کند، تنظیم دقیق تنسیون اولین گام مؤثر و مقرون به صرفه است.
