سناریو آشناست: در یک مرکز تجاری یا ایستگاه حملونقل عمومی، یک پلهبرقی ناگهان متوقف میشود. این رویداد، فراتر از یک اختلال موقت، یک چالش مستقیم برای مدیریت مجموعه است که منجر به نارضایتی عمومی، کاهش اعتبار و در مقیاس بزرگ، زیانهای لجستیکی و اقتصادی میشود. در حالی که ذهنها به سرعت به سمت خرابیهای مکانیکی آشکار میرود، آمار و تجربیات فنی نشان میدهد که مقصر اصلی درصد بالایی از این توقفهای ناگهانی، در دنیای پیچیده و پنهان سیستمهای الکتریکی دستگاه نهفته است.
این مشکلات خاموش، که اغلب از دید تیمهای نگهداری غیرمتخصص دور میمانند، دقیقاً همان نقطهای هستند که اهمیت یک برنامه جامع و تخصصی سرویس پله برقی مشخص میشود؛ برنامهای که فراتر از روغنکاری و آچارکشیهای مکانیکی، به تشخیص و پیشگیری از بیماریهای "سیستم عصبی" دستگاه میپردازد.
برخلاف یک قطعه مکانیکی که اغلب با ایجاد صدا یا لرزش علائم فرسودگی را نشان میدهد، خرابیهای الکتریکی معمولاً خاموش و حاصل استرسهای تجمعی هستند. درک این عوامل برای پیشگیری ضروری است.
قطعات الکترونیکی، به خصوص ترانزیستورهای قدرت (IGBTs) در درایو موتور (VFD)، دشمن اصلیشان حرارت است. این حرارت مخرب تنها ناشی از تهویه نامناسب نیست. پدیدهای به نام چرخه حرارتی (Thermal Cycling) یعنی انبساط و انقباض میکروسکوپی قطعات به دلیل گرم و سرد شدن مکرر در حین کار، به تدریج باعث تضعیف اتصالات لحیمکاری شده و ایجاد ترکهای مویی در مدارها میشود. شل بودن یک اتصال ساده در ترمینالها نیز با ایجاد مقاومت الکتریکی، حرارت نقطهای شدیدی تولید میکند که میتواند منجر به ذوب شدن عایق و اتصال کوتاه شود.
پلهبرقی یک محیط با لرزش دائمی است. این ارتعاشات ناشی از حرکت موتور، گیربکس و زنجیر پله، به مرور زمان باعث شل شدن اتصالات پیچی در تابلو فرمان و جعبههای تقسیم میشود. این پدیده میتواند منجر به آرکهای میکروسکوپی (Micro-arcing) در محل اتصال شده که سطح فلزی کنتاکتها را تخریب کرده و مقاومت را بالا میبرد و در نهایت باعث یک قطعی کامل و ناگهانی میشود.
سیستم الکتریکی پلهبرقی به شدت به کیفیت برق ورودی حساس است. مشکلات رایج عبارتند از:
افت یا جهش ولتاژ (Voltage Sag/Swell): این نوسانات لحظهای میتواند باعث ریست شدن کنترلر (PLC) یا خطای ولتاژ در درایو و توقف دستگاه شود.
اعوجاج هارمونیک (Harmonic Distortion): درایوهای VFD خود بارهای غیرخطی هستند و میتوانند هارمونیک به شبکه برق ساختمان تزریق کنند. این هارمونیکها باعث داغ شدن بیش از حد موتور و ترانسفورماتورها شده و عمر آنها را به شدت کاهش میدهند. استفاده از قطعاتی مانند راکتور خطی (Line Reactor) در ورودی درایو، یک راهکار مهندسی برای کاهش این اثر مخرب است.
یک سرویسکار متخصص، مانند یک پزشک ماهر، از ابزارهای تشخیصی پیشرفته برای یافتن مشکلات پنهان استفاده میکند. این اقدامات، تفاوت یک سرویس عادی با یک برنامه نگهداری پیشگیرانه را مشخص میکند.
هر تکنسینی میتواند آخرین کد خطا را بخواند، اما یک متخصص به دنبال الگوهای تکرارشونده و همبستگی بین خطاها میگردد. برای مثال، آیا خطای "جریان بیش از حد موتور" همیشه چند ثانیه پس از فعال شدن ترمز رخ میدهد؟ این الگو ممکن است به جای مشکل در موتور، به خرابی در مدار مقاومت ترمز اشاره داشته باشد. این سطح از تحلیل، از تعویض قطعات اشتباه و پرهزینه جلوگیری میکند.
مدار ایمنی، زنجیرهای طولانی از سوئیچهاست که به صورت سری به هم متصلاند. یک اقدام تشخیصی کلیدی، اندازهگیری افت ولتاژ در طول این مدار است. ولتاژ در ابتدا و انتهای مدار باید تقریباً یکسان باشد. وجود افت ولتاژ محسوس، حتی زمانی که دستگاه در حال کار است، نشاندهنده یک اتصال ضعیف یا کنتاکت نیمهسالم در یکی از سوئیچهاست که در آینده نزدیک قطعاً منجر به توقف دستگاه خواهد شد.
تست مقاومت عایقی (Megger Test): این تست با تزریق ولتاژ بالا، میزان جریان نشتی از عایق سیمپیچها را اندازهگیری میکند. یک موتور سالم باید مقاومتی در محدوده گیگااهم (GΩ) داشته باشد. کاهش این عدد به زیر چند مگااهم (MΩ) یک زنگ خطر جدی است که نشان میدهد رطوبت یا آلودگی به سیمپیچ نفوذ کرده و موتور در آستانه سوختن است.
تست مقاومت استاتیکی سیمپیچها: اندازهگیری دقیق مقاومت اهمی بین هر سه فاز موتور، عدم تقارن یا وجود اتصال کوتاه حلقهای (Turn-to-Turn Short) را مشخص میکند؛ مشکلی که حتی تست مِگِر نیز قادر به تشخیص آن نیست.
| نوع کاربری / پلهبرقی | دفعات بازدید پیشنهادی | توضیحات کلیدی |
|---|---|---|
| مراکز تجاری کمتردد یا ساختمانهای اداری | هر ۲ تا ۳ ماه | سرویس استاندارد شامل بازرسیهای ایمنی، روانکاری و نظافت کلی سیستم. |
| مراکز خرید بزرگ و پرتردد | ماهیانه | به دلیل کارکرد پیوسته و استهلاک بالا، بازرسی کامل مکانیکی و الکتریکی ضروری است. |
| ایستگاههای مترو، فرودگاهها و پایانهها | هر دو هفته یکبار | کاربری سنگین (Heavy-Duty) و حیاتی بودن عملکرد، نیازمند سرویس فوقالعاده دقیق و پیشگیرانه است. |
| پلهبرقیهای نصب شده در فضای باز (Outdoor) | ماهیانه (با تاکید ویژه) | علاوه بر سرویس عادی، نیازمند بازرسی تخصصی برای خوردگی، نفوذ آب و عملکرد صحیح سیستمهای گرمایشی است. |
توقفهای ناگهانی پلهبرقی به ندرت "اتفاقی" هستند. آنها نقطه اوج مشکلات الکتریکی خاموشی هستند که برای هفتهها یا ماهها در حال شکلگیری بودهاند و پیشگیری از آنها، تنها از طریق یک برنامه مدون و تخصصی امکانپذیر است.
به همین دلیل است که یک برنامه جامع سرویس پله برقی مدرن، باید این بازرسیهای عمیق و پیشگیرانه الکتریکی را به عنوان یک بخش بنیادین در خود جای دهد. این اقدامات، یک گزینه اضافی یا لوکس نیستند، بلکه جزء لاینفک تضمین عملکرد بهینه، ایمنی پایدار و حفاظت از سرمایه گرانقیمت شما هستند. این نگاه دقیق و موشکافانه که ریشه در استانداردهای مهندسی جهانی، مانند آنچه در محصولات لاین لیفت آلمان یافت میشود، تفاوت میان یک سرویس عادی و یک شراکت فنی قابل اعتماد را رقم میزند.
سرویس پله برقی شامل بازرسی، روغنکاری، تست ایمنی و اورهال است. با نگهداری منظم، ایمنی کاربران تضمین و هزینه تعمیرات سنگین کاهش مییابد.
پایان ترافیک پلهها! کشف کنید «هوش مصنوعی در پله برقی» چگونه با تشخیص هوشمند جمعیت و مدیریت سرعت، ایمنی را افزایش داده و حرکت روان را متحول میکند.
با تعویض به موقع قطعات مصرفی پله برقی از خرابیهای پرهزینه جلوگیری کنید. در این راهنمای جامع با علائم فرسودگی و زمان دقیق تعویض آشنا شوید.
رامین فتحی، پدر پله برقی ایران، با بیش از 10,000 نصب در پروژههای ملی، بنیانگذار فرهنگ مهندسی دقیق در صنعت حملونقل عمودی کشور است. اکنون فرزندش اصلان فتحی میراث او را ادامه میدهد.
اورهال پلهبرقی فرودگاهی مقاوم در برابر رطوبت و ترافیک بالا در ترمینال جدید فرودگاه کیش توسط شرکت پلهبرقی لاین.
